علائم خرابی دیسک ترمز

سیستم ترمز یکی از اجزای حیاتی خودرو است که مستقیماً با ایمنی سرنشینان در ارتباط است. دیسک ترمز به عنوان یکی از اجزای اصلی، انرژی جنبشی را به حرارت تبدیل کرده و نقش مهمی در توقف ایمن خودرو دارد. اگر دیسک ترمز دچار مشکل شود، علائمی مانند لرزش فرمان، انحراف خودرو یا سفت شدن پدال ترمز نمایان می‌شود. این علائم نباید نادیده گرفته شوند، زیرا خرابی دیسک ترمز می‌تواند بر عملکرد سیستم ترمز و ایمنی خودرو تاثیر بگذارد. بنابراین، توجه به این علائم و تعمیر به موقع آن، ایمنی خودرو را حفظ کرده و از حوادث جلوگیری می‌کند.

علائم خرابی دیسک ترمز خودرو

شناسایی نشانه‌های اولیه فرسودگی یا آسیب‌دیدگی دیسک ترمز، یک مهارت ضروری برای هر راننده می‌باشد. این علائم هشدارهایی هستند که سیستم ترمز برای شما ارسال می‌کند و بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند به قیمت از دست رفتن کنترل خودرو تمام شود. در ادامه به معرفی این علائم می‌پردازیم.

صدای سوت کشیدن

شنیدن صدای سوت یا جیغ ممتد هنگام ترمز، یکی از شایع‌ترین نشانه‌های اولیه خرابی دیسک ترمز است. این صدا معمولاً به دلیل تمام شدن لنت ترمز و تماس زائده فلزی آن با سطح دیسک ایجاد می‌شود اما اگر لنت‌ها نو هستند، این صدا می‌تواند ناشی از شیشه‌ای شدن (Glazing) سطح دیسک به دلیل گرمای بیش از حد یا استفاده از لنت‌های بسیار سخت و نامرغوب باشد.

لرزش پدال ترمز

اگر هنگام فشردن پدال ترمز، لرزش یا ضربان محسوسی را زیر پای خود حس می‌کنید، به احتمال زیاد دیسک ترمز شما دچار تابیدگی یا تغییر ضخامت دیسک شده است. این پدیده باعث می‌شود ضخامت دیسک در نقاط مختلف سطح آن نایکنواخت شود در نتیجه، لنت ترمز در هر چرخش با سطحی ناهموار تماس پیدا کرده و این لرزش را به پدال و سیستم هیدرولیک منتقل می‌کند.

لرزش فرمان هنگام ترمز گرفتن

علاوه بر لرزش پدال، اگر هنگام ترمز گرفتن، لرزش شدیدی را در فرمان خودرو احساس می‌کنید، به طور مستقیم به وجود تابیدگی یا بالانس نبودن دیسک‌های ترمز محور جلو مربوط می‌شود.

انحراف خودرو و سخت شدن کنترل آن

یکی از خطرناک‌ترین علائم خرابی دیسک ترمز، کشیده شدن خودرو به یک سمت هنگام ترمز گرفتن است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که قدرت ترمز گرفتن در چرخ‌های یک سمت محور با سمت دیگر متفاوت باشد. وجود دیسک ترمز تاب‌دار، چرب شده یا بیش از حد ساییده شده در یک سمت، می‌تواند باعث شود آن چرخ قفل شده یا قدرت توقف کمتری نسبت به چرخ مقابل داشته باشد.

سفت شدن پدال ترمز

احساس سفت شدن غیرعادی پدال ترمز و نیاز به فشار بیشتر برای متوقف کردن خودرو، می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به سطح دیسک ترمز باشد. اگر سطح دیسک به دلیل استفاده از لنت‌های بی‌کیفیت یا گرمای زیاد، بیش از حد صیقلی و شیشه‌ای شده باشد، اصطکاک لازم بین لنت و دیسک ایجاد نمی‌شود و راننده مجبور است برای جبران این ضعف، نیروی بسیار بیشتری به پدال وارد کند.

ایجاد شیارهای روی دیسک ترمز

وجود هرگونه شیار عمیق، خطوط نامنظم یا ناهمواری روی سطح دیسک، نشانه قطعی از خرابی دیسک ترمز است.

زنگ زدگی

مشاهده یک لایه نازک زنگ‌زدگی روی سطح دیسک پس از چند ساعت پارک بودن خودرو در هوای مرطوب، امری طبیعی است و با اولین ترمزگیری از بین می‌رود اما اگر زنگ‌زدگی به صورت عمیق و حفره‌ای درآمده و حتی پس از رانندگی نیز باقی می‌ماند، نشان‌دهنده کیفیت پایین آلیاژ دیسک یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض رطوبت شدید است.

ترمز خالی کردن

احساس خالی کردن یا نرم شدن پدال ترمز، به خصوص در ترمزگیری‌های مکرر و شدید مانند رانندگی در سرازیری، پدیده‌ای به نام محو شدن ترمز است.

نشتی روغن ترمز

اگرچه نشتی روغن ترمز معمولاً به خرابی شلنگ‌ها، اتصالات یا کالیپر ترمز مربوط می‌شود؛ اما یک دیسک ترمز که بیش از حد داغ شده باشد، این حرارت را به کالیپر و روغن ترمز منتقل می‌کند.

داغ شدن بیش از حد دیسک ترمز

پس از یک رانندگی عادی شهری، دیسک‌های ترمز نباید به طور غیرعادی داغ باشند یا بوی سوختگی از آن‌ها به مشام برسد. اگر متوجه شدید که چرخ‌های خودرو به طور غیرمعمول داغ هستند، ممکن است مشکل از چسبندگی کالیپر یا نازک شدن بیش از حد دیسک باشد. دیسک نازک قادر به دفع سریع حرارت نیست و این گرمای انباشته شده، عمر لنت‌ها را کاهش داده و خطرات خرابی دیسک ترمز را به شدت افزایش می‌دهد.

دلایل خرابی دیسک ترمز

برای درک بهتر و پیشگیری از مشکلات، باید بدانیم علت خرابی دیسک ترمز چیست؟ عوامل متعددی می‌توانند عمر مفید این قطعه حیاتی را کاهش دهند که برخی از انها عبارت اند از:

گرمای بیش از حد 

شایع‌ترین دلیل خرابی دیسک ترمز، تولید حرارت بیش از حد است. ترمز گرفتن‌های مکرر در ترافیک سنگین یا رانندگی در سرازیری‌های طولانی، دمای دیسک را به شدت بالا می‌برد. این گرما می‌تواند ساختار مولکولی آلیاژ چدن دیسک را تغییر داده و منجر به تابیدگی، ترک‌های مویی یا شیشه‌ای شدن سطح آن شود.

استفاده از لنت ترمز بی کیفیت

استفاده از لنت‌های بسیار سخت و متالیک روی دیسک‌های استاندارد، باعث سایش سریع و ایجاد شیار روی دیسک می‌شود. از طرف دیگر، لنت‌های بی‌کیفیت ممکن است به درستی حرارت را دفع نکرده و باعث داغ شدن بیش از حد مجموعه ترمز شوند.

رطوبت و زنگ‌زدگی

خودروهایی که برای مدت طولانی در محیط‌های مرطوب و بارانی پارک می‌شوند یا به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض زنگ‌زدگی دیسک ترمز هستند. این زنگ‌زدگی‌ها سطح دیسک را متخلخل و ناهموار کرده و در اولین ترمزگیری‌ها، مانند یک سنباده خشن عمل کرده و به سرعت لنت‌ها را از بین می‌برند.

ترمزگیری شدید و ناگهانی به طور مکرر

سبک رانندگی تهاجمی که شامل شتاب‌گیری‌های سریع و ترمزهای ناگهانی و شدید است، فشار و حرارت عظیمی را در یک لحظه به دیسک‌ها وارد می‌کند. این شوک‌های حرارتی و مکانیکی مکرر، اصلی‌ترین عامل تاب برداشتن و ایجاد ترک‌های سطحی در دیسک ترمز هستند.

فرسودگی طبیعی 

با گذشت زمان و پس از کارکرد طولانی معمولاً بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر بسته به نوع خودرو و سبک رانندگی، ضخامت دیسک به کمتر از حد مجاز تعیین شده توسط کارخانه سازنده می‌رسد. دیسک نازک‌تر، مستعد داغ شدن، تاب برداشتن و حتی شکستن است.

نصب یا تنظیم نادرست

نصب نادرست دیسک ترمز، محکم نکردن پیچ‌ها با گشتاور مناسب یا وجود هرگونه آلودگی و زنگ‌زدگی بین دیسک و توپی چرخ، می‌تواند باعث لنگی و چرخش ناتراز دیسک شود.

بار اضافه یا رانندگی با فشار زیاد

حمل بار بیش از ظرفیت مجاز خودرو یا بکسل کردن تریلرهای سنگین، فشار روی سیستم ترمز را به طور تصاعدی افزایش می‌دهد. انرژی جنبشی بیشتری باید به حرارت تبدیل شود که این امر مستقیماً به دیسک‌ها منتقل شده و آن‌ها را در معرض دمای بسیار بالا و فرسودگی زودرس قرار می‌دهد.

کیفیت نامطلوب دیسک ترمز

استفاده از دیسک‌های ترمز ارزان‌قیمت که از آلیاژهای نامرغوب و بدون فرآیندهای حرارتی استاندارد تولید شده‌اند، یکی از دلایل اصلی خرابی زودرس دیسک است.

روش‌های جلوگیری از خرابی دیسک ترمز

با رعایت چند نکته ساده اما کاربردی، می‌توان عمر مفید دیسک‌های ترمز را به طور قابل توجهی افزایش داد و از هزینه‌های سنگین تعمیر و تعویض جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکات در این رابطه، عبارت‌اند از:

• استفاده از لنت و دیسک ترمز باکیفیت و استاندارد
• سبک رانندگی اصولی
• استفاده از ترمز موتور
• بازدیدهای دوره‌ای منظم
• خودداری از سرد کردن ناگهانی دیسک
• رعایت ظرفیت مجاز خودرو

در آخر 

در نهایت، به این سوال می‌رسیم که اگر دیسک ترمز خراب شود چه میشود؟ پاسخ بسیار واضح است؛ ایمنی شما و سرنشینان به خطر می‌افتد. دیسک ترمز، جزء اصلی سیستم توقف خودروی شماست و هرگونه ضعف در عملکرد آن، توانایی شما برای کنترل خودرو در شرایط بحرانی را کاهش‌ می‌هد. بنابراین، توجه به علائم هشداردهنده و انجام سرویس‌های دوره‌ای، یک روش اصولی برای حفظ امنیت و آرامش شما در جاده‌ها است.